Odpowiedzialność zarządu spółek. Zarząd spółki jest organem wykonawczym i jego zadaniem jest prowadzenie jej spraw oraz reprezentowanie interesów. Przepisy kodeksu spółek handlowych normują sposób funkcjonowania zarządu, precyzują także zawartość umowy spółki. Każda spółka z o.o. jest podmiotem prawa, który posiada osobowość prawną a także majątek i dlatego może odpowiadać za zaciągnięte zobowiązania. Jak jest naprawdę? Otóż działania wierzyciela w kierunku dochodzenia swoich roszczeń od spółki mogą nie przynieść rezultatu, ponieważ w czasie egzekucji może dojść do ujawnienia dowodów, potwierdzających, że wysokość majątku spółki jest zbyt niska na pokrycie wymagalnych należności. Jak w tych okolicznościach wygląda odpowiedzialność zarządu? Wierzyciel ma możliwość dochodzenia swoich praw od członków zarządu spółki. Art. 299 Kodeksu spółek handlowych, dowodzi, że brak możliwości wykonania egzekucji wobec spółki, powoduje, że członkowie zarządu są odpowiedzialni za jej zobowiązania solidarnie.
Odpowiedzialność zarządu spółki z.o.o.
Wierzyciel może dochodzić swoich zobowiązań od zarządu spółki z.o.o., które mogą być uregulowane z osobistych majątków członków zarządu. Może dotyczyć to każdego z członków spółki, tylko kilku z nich albo jednego, którego wskaże wierzyciel. Odpowiedzialność zarządu spółki z o.o. może jednak zostać ograniczona, wystarczy, że jej członkowie wykażą, że w wymaganym czasie złożono wniosek o upadłość, likwidację, otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego. Sprawą istotną jest, że członkowie zarządu spółki mogą zostać pociągnięci do odpowiedzialności na zasadach ogólnych Kodeksu cywilnego.
Art. 292 KSH, wskazuje, że każdy, kto uczestniczył przy zakładaniu spółki z o.o. i wyrządził szkodę poprzez umyślne oraz niezgodne z prawem zachowanie, ma obowiązek jej naprawienia. Dotyczy to również członków zarządu, których postępowanie powinno wyróżniać się starannością i profesjonalizmem, dlatego nie mają oni prawa powoływać się na brak doświadczenia albo niewiedzę. Jeżeli zarząd wykaże, że nie ponosi winy, może uniknąć odpowiedzialności. Natomiast w sytuacji, gdy szkoda na rzecz spółki powstała w wyniku działania kilku członków zarządu, będą oni ponosić odpowiedzialność solidarnie. Jeżeli na podstawie art. 295 powództwo wytoczy wspólnik to osoby, które mają obowiązek naprawienia szkody nie mogą powołać na uchwałę wspólników, która potwierdzała obdarzenie ich zaufaniem.
Odpowiedzialność zarządu w spółce akcyjnej
Odpowiedzialność zarządu spółek akcyjnych nie ma odniesienia do przepisów K.S.H., jakimi objęte są spółki z.o.o. Nie oznacza to, że członkowie zarządu spółki akcyjnej są zwolnieni z odpowiedzialności za powstałe zobowiązania. Osoby zarządzające spółką akcyjną ponoszą odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę na zasadach ogólnych, czyli objęci są przepisami Kodeksu cywilnego. Art. 415 wskazuje, że w przypadku umyślnego działania danej osoby, które doprowadziło do szkody u drugiej osoby, powoduje obowiązek jej naprawienia. Jednak dochodzenie wykonania zobowiązania zgodnie z K.C. jest o wiele trudniejsze niż w przypadku sp. z o.o. Tutaj wierzyciel nie posiada uprzywilejowanej pozycji wierzyciela. W przypadku postępowaniu przeciwko zarządowi spółki akcyjnej, jej wierzyciel musi wykazać, wielkość poniesionej szkodę a także, czy doszło do niej na skutek zawinionego, umyślnego działania członka zarządu.
Odpowiedzialność zarządu w spółce kapitałowej
Członkowie zarządu spółki kapitałowej, którzy nie dopełnili obowiązków lub wypełniali niezgodnie z obowiązującymi przepisami prawa podlegają odpowiedzialności karnej. Działania członka zarządu prowadzące do sytuacji braku możliwości wywiązania się przez spółkę z nałożonych na nią zobowiązań mogą doprowadzić do sięgnięcia po uzupełniającą odpowiedzialność innych członków zarządu, którzy posiadali wpływ na sprawy tej spółki. Dotyczy to wszelkich naruszeń obowiązku dbania o sprawy spółki.
Odpowiedzialność zarządu spółki kapitałowej ma miejsce, gdy: członkowie zarządu popełnili przestępstwo ściśle związane z pełnioną funkcją oraz gdy popełnili je zasiadając w zarządzie i wykorzystując posiadaną pozycję, dokonali przestępstwa, które było związane z działalnością spółki. Do najczęściej spotykanych czynów zabronionych jest udaremnienie wierzyciela, odniesienie w tym przypadku ma art. 300 Kodeksu karnego i wskazuje on takie działania jak: ukrywanie, usuwanie, zniszczenie składników swojego majątku. Jest to obarczone karą pozbawienia wolności do lat trzech.
Poza tym, członek zarządu spółki kapitałowej może być obciążony grzywną, karą ograniczenia lub pozbawienia wolności do lat dwóch za doprowadzenie do niewypłacalności lub upadłości. Dotyczy to także członków zarządu, którzy w wyniku niewypłacalności spółki nie są w stanie spłacić wszystkich zobowiązań wierzycieli lub spłacają tylko niektórych, czym działają na szkodę innych wierzycieli (art. 302 k.k.). Zgodnie z art. 586 K.S.H. podlegają grzywnie lub karze ograniczenia lub pozbawienia wolności do roku, jeżeli w wyznaczonym terminie nie złożyli wniosku o upadłość spółki handlowej.
Odpowiedzialność zarządu spółki partnerskiej
W przypadku zobowiązań spółki partnerskiej względem ich wierzycieli odpowiedzialność ponosi spółka, partnerzy uprawiający wolny zawód w ramach jej działalności oraz wszyscy członkowie zarządu, których działania doprowadziły do braku możliwości wykonania egzekucję z majątku spółki. Partnerami w spółce są: doradcy podatkowi, lekarze, tłumacze przysięgli, adwokaci, architekci. Jest to spółka osobowa, dlatego każdy partner odpowiada solidarnie całym swoim majątkiem.
Wyjątkiem może być fakt, że w umowie przewidziano, że na ponoszenie odpowiedzialności zgodziła się jedna osoba lub więcej osób i dotyczy to wszystkich zobowiązań spółki bez żadnych ograniczeń. Jeżeli nie dokonano takiego zapisu, wspólnik (partner) nie zostanie obciążony odpowiedzialnością związaną z wykonywaniem wolnego zawodu przez innego partnera. Nie ponosi również odpowiedzialności za zobowiązania spółki, które wynikają z zaniedbań osób, które zostały zatrudnione przez spółkę. Jednak w przypadku powstania zobowiązania, które nie wynika z wykonywania wolnego zawodu, ale na przykład chodzi o inwestycje to odpowiedzialność wszystkich partnerów jest nieograniczona.
Sytuacja odpowiedzialności zarządu spółki partnerskiej jest analogiczna z sytuacją zarządu spółki z.o.o., w przypadku stosowania art. 299 K.S.H., jeżeli egzekucja z majątku spółki jest niemożliwa. Zarząd ma jednak możliwość uchylenia się od ponoszenia odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że na przykład w prawidłowym czasie złożył wniosek o ogłoszenie upadłości spółki.